Bar Algeri

(Introduzione) Con questo secondo scritto di Lodovico Santandrea (Aldvìgh d’ì Marièna), letto agli amici in un ritrovo del 1996, ci immergiamo nel mondo goliardico (oggi, per vari motivi, irripetibile) della Castel Bolognese anni ’60 dove i gavettoni da una parte, e i lanci di razzi, mortaretti, petardi e castagnole dall’altra la facevano da padrone ed erano quasi all’ordine del giorno: nessuno era risparmiato, anche la forza pubblica era vittima dei goliardi. Gli autori degli scherzi non erano certamente solo ragazzi, ma anche castellani più attempati, spesso complici dei più giovani e forse anche più scatenati di loro. Una sera d’estate del 1962 si raggiunse il culmine, con il bar Commercio epicentro di quello che fu quasi un bombardamento. E non mancò il finale a sorpresa, quasi da film comico, che andava oltre alle più rosee aspettative dei goliardi stessi. E Aldvìgh, con un’arguzia che in certi tratti ricorda quella di Ubaldo Galli nella sua “Tamplêda”, ci racconta i vari aneddoti di quella serata, che fece ribattezzare il bar Commercio in bar Algeri, città che in quell’estate era appena uscita da una lunga guerra. (A.S.)

Cla sera d’instè de santadò La Smania l’era in gran forma: l’aveva rimpì e bavòl dla Flavia d’razèt, zirandel, castagnòl e trich trach e cun i du aiutènt, Pasquali d’Zarlàn e Berba, us era mess in baraca.
Al premi castagnòl al s-ciupè sott e cul d’i cuntadèn che, alora, is azardeva a vnì in t’è Bar Cumerzi, e cafè d’i sgnur, sòl una quelca sera d’instè a dscorer d’Bate Fetel e d’Passa Crassana e is miteva a sdè int’al scaràn piò vers a la piaza, acsè i cureva menc risgh ed duvè cunsumè.
Dop ai prem ciocch i capè sobit cl’an era la su sera e, in fila ò drì a cl’eter com’ì frè Capuzè, i ciapè al moti par turnè a ca’.
Intant e s-ciuptazamènt e prinzipieva a ciapè dla sustanza: sotta una scarana e prileva una zirandla, stramèzz ai tavlè e fis-cieva un razèt, cun d’i ciocch ch’i arbumbeva par tota la piaza tant che, dop a un pò, Bandida us livè in pì salutend la cumpagneia: “Aquè ui è tropp armòr, mè am vegh a cà” e è muntè in machina, una sizènt, cun i spurtèll ch’ì s’arveva in avanti, e, cum cl’era abituè a fé, e ciudè la porta cun totta la forza cl’aveva, sol che a l’interen i aveva atachè cun e mastigàzz un pogn d’castagnòl che, cun la bota, al fè un ciocch che distè mez paes.
Bandida, incuclì, e calè zò, e scussè la testa in qua e in là dò tré vòlt come par capì duv cl’era e, senza mutivè, e turnè a muntè sò in machina stènd ben atènt’ a non ciuder e spurtèll, tant che us dis che un e srè gnanc quand che fò arivè a cà.
E bumbardamènt intant e carseva fra e divartimènt generèl. Sol Giacomino d’Pòr, in sdè contra e mur, e pipeva int’e zigher, che piò che un zigher l’era un muzgò che faseva fadiga a tnil strètt cun la ponta dal dida, e guardèndes atoren e sibileva: “Vigliacchetti”.
Mo ecco che dop a un pò us presenta stramèz ai aventur Baffos: Baffos l’era e bragadìr di Carabignìr, un giargianès con du befi nigher com’una spazarèna da scherp, cativ com’e loi, tant che lò la multa un la parduneva a inciò.
Come par miracvel e smintè tott i armur e, int un silenzi ch’uns sinteva un zètt, us sintè, spèca, la vos d’Giacomino che cummentè: “Tirate adesso che c’è la Forza, vigliacchi”.
Suddisfatt pr’e risultèt, Baffos e fè pr’intrè in t’e bar da la porta d’e cantò d’i quater vènt, ma quand ch’è fò a caval dl’òss int’al dò reclam dla Coca Cola ch’agli era da d’qua e da d’là dala porta e piuvè dò zimnè d’castagnòl che, un pò parchè agli era una massa, un pò parchè i li tirè cun dla forza, un pò parchè al reclam agli era d’lata stachedi dò dida da e mur, al fè un ciocch che e prover bragadìr us avètt da parcusè. E dasè un gran tarmò e us vultè d’scatt vers ai aventur, mo quand us n’adè che tott quènt i rideva sot i befi, cun la su manlina stra l’gamb, e turnè in caserma.
Un era incora arivè da la mura d’e cunvènt dal Sòr d’la piaza che e bumbardamènt l’era zà arcminzè, mo e fò alora che stramèzz ai tàvlè e prinzipiè a caschè di pruiettil nuv: dal pesgh che par miracvel an culpè inciò, sol che int la zona dov ch’al cascheva us fè un slergh come quand us botta una secia d’acqua chelda sòra a la nèv.
Tott i dseva e sù parè, nech se i piò tènt i daseva la colpa a e prufessor Cortecchia par via ch’ui era dla ragna vecia cun i client de Cumerzi da quand, una quelca stmana prèma, La Smania l’aveva tirè cun la carabèna a la ghiba de grèll che, pindù tach a la finestra, e faseva una maletta ch’un i si dureva.
Dop che ognò l’aveva dett la sova, Fani, chl’era stè semper zètt, us livè sò e, arvulzendes a e fiol d’Picaia, ui dsè: “Orazio tè t’sè zòven e t’an capèss gnint, mo mè, ch’a sò vecc e a sò stè int l’artigliarèia da muntagna, a mn’intènd d’balestica, d’traiettòri e d’pruiettil. Guerda aquè: la pesga, cl’a srebb pù la granata, l’è cascheda in stè pònt, e i schezz d’e sugh, ch’i srebb al schegg, i và in cla direziòn: quindi al pèsgh i li tira da là” e è fè sègn vers a la cà de Pisè. Difatti e dè dòp us imparè che a tirè l’era stè Cortecchia che, int la piazetta d’Ravaiòl, e stà da la pert uposta.
Al discussiòn al n’era incora finidi che ecco ch’us avdè arivè d’int’e fònd a la piaza Baffos, cun l’apuntè un pàs indrì e, un eter pas indrì, i dù carabignìr che, cla sera, i era tota la forza dla caserma: e pareva una scena da cino western.
I arivè fra al scaràn e i tavlè cminzènd a snaslè in qua e in là come di chèn da tartofla, mo intant us era cminzè a radunè dla zènt e, us sà, stramèzz a e populàzz, ui è semper una quelca speia, tant che una vcieta l’as avsinè a un carabignìr dsendi che lì sè cl’aveva vèst, arpugneda drì dal persiàn: a tirè al bomb l’era stè un zuvnòtt con la maia rossa (difatti Berba cla sera l’aveva una maia rossa d’ì strèzz america).
Sobit i carabignìr is mitè in caza mo è prèm ch’i farmè e fò Tonino Tronconi, che parò l’aveva una camisa ròsa, e è durè fena al zencv dla matèna dòp a spieghè a tott i dsgraziè chi i capiteva sòta “La differenza cromatica fra il rosso e il rosa”.
In t’e frattèmp Berba, ch’us n’era intaiè, us andè a cà cun Pasquali pasènd sot a e nès dl’apuntè e La Smania, suddisfàtt par l’esit d’la serèda, e scarghè da la machina tott i pruiettil e pù us’aviè lasènd in tera un tappet d’muniziòn èlt dò dida tan che ò, ch’un s’è mai savù ch’i ch foss, e cummentè : “Eter che Bar Cumerzi, quèst l’è e Bar Algeri”.
Quand us n’adè che ch’i gl’iaveva fata un’etra vòlta sota a e nès, Baffos, furibond, us prezipitè dentr’a e Cafè e, fra i lamènt d’Giovanni e al biastèmm d’e Serèff, l’urdinè “L’immediata chiusura del locale, a tempo indeterminato, per gravi motivi di ordine pubblico”.
Intànt la piaza l’as cminzeva a rimpì d’zènt, com’a Pentecost, e tott i vlèva savè, tott i cummenteva cun un armor pèzz che e marchè, tant che Nino Monti, che staseva int’e stradlè d’San Patrogni, e vnè zò d’in cà invisprì, lamintèndes “… cl’è una vargogna; che i upareri la matèna i s’à da livè prest pr’andè a lavurè; che cun tott cl’armòr un s’pò durmì… “, e piò us avsineva a la piaza piò l’alzeva la vòs, sol che da un traplètt ed zent e saltè fura Baffos e, avdend cl’aveva una camisa rossa (Nino Monti l’è sèmper stè un cumunèsta) al’apustrufè: “Lei, mi fornisse le generalità” “Parchè? Cs’ai èl? Cs’èl zuzèst?” “E domattina passasse in caserma per accertamenti”.

Un’asradùra migliora la ni puteva essèr.

Aldvìgh d’ì Marièna
San Vincenzo di Livorno 1° Maggio del 96

Avventori abituali del bar Commercio durante la Pentecoste del 1977 (foto di Giorgio Giovannini, digitalizzata e gentilmente concessa da Domenico Giovannini)

Contributo originale per “La storia di Castel Bolognese”.
Per citare questo articolo:
Lodovico Santandrea, Bar Algeri, in https://www.castelbolognese.org

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *